The way of the knife is een boek dat zeer vlot door de recente geschiedenis van de CIA loopt en dat soms zo snel doet, dat een pagina een aantal keer herlezen moet worden. Het laat zien hoe 9/11 haar impact had en heeft op de CIA. Het opmerkelijkste van het boek is dat het een menselijk, en soms aandoenlijke ruzies laat zien binnen deze geheime (blijkbaar niet zo goed geoliede) wereld.
De politieke beslissingen of interpretaties van wetten die in het geheim worden genomen, komen pas echt tot leven wanneer voorbeelden worden opgevoerd. Op een zorgwekkende manier wordt omschreven dat Amerika in oorlog is met bepaalde ‘terroristen’ en niet enkel met landen. Wat Amerika naar eigen interpretatie carte blanche geeft om elk land ter wereld binnen te vallen, wanneer zij dat nodig acht. Een voorbeeld hiervan zijn de drone missies in Jemen en Pakistan. Dat zijn landen die officieel niet in oorlog zijn met Amerika.. Hoewel deze missies publiek geheim zijn, worden deze niet erkend of ontkend door Amerika.
License to Kill
Mazetti legt de vinger op de pijnlijke plek waarom de CIA intern bijna gespleten was over de ‘Licenses to Kill’. De oudgedienden waren nog niet de lessen vergeten van de koude oorlog. Lessen over mislukte terreur-aanvallen en politieke moorden zorgden voor zeer pijnlijke PR-aangelegenheden en diplomatieke trauma’s. In totaal heeft dit decreet van niet moorden ongeveer 25 jaar bestaan. Nu, onder het toezicht van Bush en Obama lopen de lijsten van te terdoodveroordeelde personen van in beginsel 52 op naar tienduizenden. De gehele modus operandi van ‘niet moorden’ naar het opzetten van doodseskaders wordt scherp in beeld gebracht door Mazetti: De twijfels, de mensen die uit zichzelf ontslag namen, omdat zij het niet langer meer konden aanzien, de alfamannetjes die ‘flies on their eyes’ (van de ‘terroristen’)willen zien tot en met cowboy George Bush die het allemaal wel zag zitten.
Wie denkt dat Obama schone handen heeft, komt van een koude kermis thuis: De inzet van drones, het algehele afluisternet van de NSA, de inzet van JSOC (Joint Special Operations Command), het is allemaal onder zijn regering uitgebouwd. En de belofte om Guantanamo Bay te sluiten? Daar zitten nog steeds 149 gedetineerden zonder uitzicht.
Het detentie-programma van de CIA, een blijvend trauma
Wie kent niet de beelden van Guatanamo Bay? Mensen die in het beginsel op de hitlists stonden, werden gearresteerd, gedrogeerd en via blacksites naar camp X-RAY gebracht. Een gevangenis die leek op een uit de kluiten gewassen hondenkennel. Al met al gaf dit een PR-probleem. De beelden werden uitgezonden over de gehele wereld en tot op vandaag is er nog discussie over de resterende 149 mensen die daar verblijven, ondanks alle beloftes van Obama om Guatanamo Bay te sluiten.
Drones zijn stil en onzichtbaar
Drones kunnen makkelijk moeilijke gebieden penetreren om een bevolking te bespieden of om ‘gericht’ een aanval uit te voeren. Een bijkomend voordeel is dat het ver weg gebeurt van kritische ogen. Mazetti legt uit hoe euforisch de sfeer was in het Witte Huis toen de eerste drone strike in Jemen werd uitgevoerd. Het boek gaat verder over de diplomatieke uitdagingen om het drone programma in Pakistan door te kunnen zetten: door eerst met dronestrikes een klusje voor Pakistan te klaren. Zo wordt duidelijk dat de CIA stap voor stap weer een doodseskader van Amerika wordt. Soms legt de auteur op vermakelijke toon uit hoe ‘onsexy’ de CIA de drones maar vonden. Het niveau van de eerste drone vluchten waren ongeveer van het kaliber van Breaking Bad: Een camper bij de grens van Pakistan om deze drones aan te sturen met vertraging van vijf seconden van opdracht van besturing tot daadwerkelijke uitvoering door de drone. Hierbij speelde de bandbreedte parten, omdat de satellieten te druk bezig waren met het streamen van belangrijke sport-evenementen. Zo werkt het komisch genoeg voor het grootste en meest geavanceerde technoleger ter wereld.
JSOC, Een 4.000 mensen tellend doodseskader
Het verhaal gaat verder met een jaloers leger dat haar eigen doodseskader heeft van 4.000 leden, genaamd JSOC (Joint Special Operations Command). Een gebundelde vuist van alle speciale legereenheden, zoals Navy Seals en Delta Force. Met haar eigen speciale inlichtingendienst die zeer nauw en soms overlappend samenwerkt met de NSA. Dit maakt JSOC op dit moment het grootste doodseskader dat in meer dan 115 landen opereert en wie weet nog wel meer. Met een ongekende hoeveelheid aan ‘intelligence’.
Oorlog by Proxy
Een oude vos verliest niet zijn streken. Een beproefde methode van de CIA is om een oppositie-partij meer gewicht te geven door het geven van informatie,wapens of simpel geld aan de partij waarmee zij sympathiseert. Het boek legt vrij scherp uit hoe oorlogen, zoals in Somalië in het voordeel van Amerika worden beslecht. Dit alles, zonder dat Amerika zelf voeten aan de grond zet of alleen haar ‘birds’ laat meedoen in de oorlog.
Een blik voorruit
Het boek is een must-read om te begrijpen hoe de CIA en JSOC werken in naam van het land van de vrijheid. Met de bekendmakingen van Snowden kunnen we deze informatie leggen naast de informatie die dit boek presenteert: Zoals dat Nederland vermoedelijk meta-data afstaat aan de Amerikanen. Meta-data is data over data, zoals wie met wie heeft gebeld,wanneer en waar (Buro Jansen en Jansen zal in de zomer van 2014 hier uitvoerig over publiceren op haar website en nieuwbrieven).Dit, zodat mensen aangevallen kunnen worden door drones op basis van profielen die met behulp van deze meta-data zijn opgesteld. Wat Plasterk er van ook van wilt maken. De NSA ontving deze meta-data en op basis hiervan zijn mensen gedronestriked.
Kritiek en slot
Soms bekroop mij het gevoel dat Mazetti voorstander was van de CIA in oude vorm. Van voor de ‘license to kill’. Los van wellicht het romantische beeld dat Mazetti ophoudt van voor deze tijd, geeft het boek goed weer hoe de CIA momenteel op wereldwijd niveau oorlog voert. In ruim 300 bladzijdes geeft het boek goed weer hoe asymetrische oorlogen in deze tijd worden uitgevochten en belicht zij de meeste sinistere kanten hier van.
——————
The Way of the Knife: The CIA, a Secret Army, and a War at the Ends of the Earth (War on Terror)
By Mark Mazzetti Penguin Press, US ISBN 1594204802 400pp.